Collectie 1931-1945

Affiche installatie-rede

Met ingang van heden heb ik de opperste leiding van de regee-

ringszaken en het burgerlijk gezag in Nederland aanvaard.

De grootmoedigheid van den Führer en de kracht van het

Duitsche leger hebben het mogelijk gemaakt, dat reeds eenige

dagen na de door de vorige regering bezworen katastrophe de

orde van het openbare leven zal kunnen worden hersteld, en

in den gewonen gang van zaken slechts ingegrepen zal worden, als

bijzondere gebeurtenissen dit eischen.

Als Rijkscommissaris zal ik de opperste leiding in het burgerlijk

gezag uitoefenen voor de onder bescherming der Duitsche troepen

staande Nederlanders, om de openbare orde te handhaven.

Ik zal deze maatregelen treffen, ook wettelijke, die noodig zijn,

dezen opdracht te vervullen. Het is mijn wil hierbij het Nederland-

sche recht zovee mogelijk te eerbiedigen, tot uitoefening

van het bestuur de Nederlandsche autoriteiten te raadplegen en

de onafhankelijke rechtspraak te eerbiedigen. Ik verwacht daar-

tegenover, dat alle in actieven dienst staande rechters, openbare

ambtenaren en beambten, mijne verordeningen streng zullen op-

volgen en het Nederlandsche Volk met verstand en zelfbeheer-

sching den toestand aanvaardt.

De Nederlandsche soldaat heeft zich in den strijd dapper ge-

dragen. De Nederlandsche burgerbevolking heeft zich tegenover

de strijdende troepen ordelijk gedragen, zoodat niets ons kan

hinderen elkaar met achting en eerbied te bejegenen.

Het Duitsche Volk vecht onder leiding van zijnen Führer

den strijd om zijn bestaan, den strijd die hem was opgedrongen

door den haat en nijd zijner vijanden.

Deze strijd gebiedt het Duitsche Volk al zijne krachten in te

spannen en geeft hem het recht alle middelen te gebruiken om

zijn doel te bereiken. Deze plicht en noodzakelijkheid zal ook van

invloed zijn op het openbare leven van het Nederlandsche Volk.

Ik zal daarom zorgen, dat het Nederlansche Volk als van gelijken

bloede als het Duitsche Volk niet in ongunstigere levensvoorwaar-

den zal vervallen, zooals de noodlottige omstandigheden en den

vernietigingswil van onze vijanden in dezen tijden zulks noodzakelijk

Ik heb als Rijkscommissaris de Rijksbelangen in de onder

Duitsche bescherming staande Nederlandsche gebieden te hand-

haven en zal ze ook handhaven. Het Nederlandsche Volk zal in ver-

vulling der opgaven, die ontstaan zijn door het gemeenschappelijke

lot, zijn land en zijne vrijheid voor de toekomst kunnen verzekeren.

Den-Haag, den 29 mei 1940

Seyss Inquart stond aan het hoofd van het bestuur in Nederland. Hij werd bijgestaan door een aantal "Kommissarissen", zeg maar ministers. Zo was M.G. Amsinck 'beim Reichskommissar für die Besetzten Niederl. Gebiete, Kommissar für See- und Binnenschiffahrt'. Afgebeeld zijn naamstempel.

De Duitsers wilden van Nederland een Duitse provincie maken. De NSB was daar tegen. Jaren had zij gewacht op de kans om de baas in Nederland te worden en toen dat dichtbij scheen te komen, maakten hun Duitse partijgenoten het het hun zo moeilijk. De NSB was daarom in zekere zin 'anti'-Duits, uit machtsoverwegingen.

De NSB was goed genoeg om hand- en spandiensten te verrichten, daar waar het Duitse apparaat te kort schoot. Seyss-Inquart verlangde van ijzn

Verordnungsblatt für die besetzten Niederländische Gebiete

Hierin maakten de Duitsers stromen van verordeningen bekend, vooral tegen de joden gericht, maar ook van allerlei andere aard. In de bladen stond een overzicht van de door Duitse en Nederlandse autoriteiten uitgevaardigde maatregelen op bestuurlijk gebied. Het eerste nummer verscheen op 5 juni 1940.

Jaargangen 1940 - 1945

Een doel van de Duitse bezettingspolitiek was om ten bate van de Duitse annexatieplannen de NSB bij het Nederlandse volk zo te compromiteren en gehaat te maken, dat het na de Duitse overwinning zeer gemakkelijk zou zijn om de NSB, als natuurlijk ongeschikt voor de leiding van het volk, opzij te zetten en te verwijderen. Bij de Duitse overwinning zou de NSB het eerste en het verste weggezet zijn geworden. De overwinning hebben de Duitsers niet behaald, maar hun politiek ten aanzien van de NSB is geslaagd. De NSB werd aan het einde van de oorlog door ons volk meer gehaat dan de Duitsers zelf.

Wapentuig kon maar beter ingeleverd worden. In geval van ongeoorloofd bezit zouden "de zwaarste straffen en zelfs de doodstraf" worden toegepast. Aldus "der Wehrmachtsbefehlhaber in den Niederlanden, Get. Fr. Christiansen, 5 maart 1941. Afm. 98 x 69,5 cm.

Den Haag, 14-08-1941

De doodstraf werd tijden de bezetting veelvuldig uitgesproken. Zoals in dit geval vanwege 'Feindbegünstigung', hulp aan de vijand.

Een brits gevechtsvliegtuig had een noodlanding gemaakt, de bemanning werd bij hun poging om weg te komen, geholpen door enkele burgers. Uiteindelijk werd de bemanning toch opgepakt en vijf burgers werden ter dood veroodeeld, drie burgers tot lange gevangenisstraffen.

Loyaliteitsverklaring

Een verklaring waarin men beloofde, de in bezet Nederland ingevoerde wetten en verordeningen na te komen en waarin men bovendien toezegde zich te onthouden van tegen het Duitse Rijk, de Weermacht of de Nederlandse autoriteiten gerichte handelingen.

Binnen een termijn, die door de Rijkscommissaris bepaald zou worden, moesten de in actieve dienst zijnde rechters, openbare ambtenaren en beambten, alsmede alle leraren een openbare en particuliere onderwijsinstellingen onder ede de verklaring afleggen, dat zij de verordeningen en andere bepalingen van de Rijkscommisaris en van de hem ondergeschikte Duitse organen stipt zouden nakomen en dat zij zich zouden onthouden van elke handeling, gericht tegen het Duitse Rijk of de Duitse Weermacht. Aldus bepaalde de Nederlandse tekst van de verordening van 29 mei 1940. In deze tekst stond een fout, die de oplossing heeft vergemakkelijkt, n.l. dat de verklaring onder ede zou moeten worden afgelegd, terwijl de Duitse tekst juist een eed uitsloot. Die eed was nu voor vele ambtenaren, met name van positief Christelijke huize, een onoverkomelijk bezwaar. En daarop is de zaak gestrand. De termijn is nimmer vastgesteld en de meeste reeds fungerende ambtenaren hebben de verklaring dus niet afgelegd. Wel is de verplichting ingevoerd voor nieuw optredende ambtenaren. Ook bij onderwijskrachten bij het openbaar en bijzonder onderwijs werd de verkaring gevorderd.

Het Rechtsfront was bedoeld als organisatie van allen die op enigerlei wijze in dienst stonden van de handhaving van het recht in de Nederlandse staat. H.M. Fruin, één van de juridische specialisten van de N.S.B., was tijdens de bezetting leider van het Rechtsfront. Doel van het Front was, om allen die te maken hadden met de rechtshandeling en toepassing, te verenigen, uiteraard op basis van het nationaal socialistische gedachtengoed. De organisatie werd in augustus 1940 opgericht. In februari 1941 werd de contributie bepaald op vier, zes of tien gulden. Ieder lid mocht zelf bepalen bij welke categorie hij dacht te behoren. Maar de leiding rekende er stellig op dat de leden die vier gulden voldeden, meer zouden betalen.

Het Front bestond uit de afdelingen Justitie (A), politie en de afdelingen voor vrije beroepen als advocaten en notarissen (C). Men kon lid zijn van het Rechtsfront zonder lid te zijn van de N.S.B., men moest echter wel bezield zijn met de Nationaal Socialistische gedachte. Later konden ook burgemeesters lid worden, evenals de mannen van de in het leven geroepen Vrijwillige Hulppolitie.

Het Rechtsfront moest tweemaandelijks worden verspreid om uitdrukking te geven aan wat er leeft in de kringen van Justitie, Politie, advocaten en notarissen.

Leerboek voor de Politie, delen I, II en III

Door P. Stapel en J.J.A. de Koning.

Bewerkt door A. van Zoelen, J. Vermeijden en Mr. Ph.L.J. Rijinga, 1939.

Het moet hierbij om herdrukken gaan uit 1941 of later. Elk deel heeft namelijk een z.g. kennummer en deze k-nummers werden pas in juli 1941 ingevoerd. Iedere drukkerij had een eigen nummer, waarmee al het drukwerk moest worden gewaarmerkt.

Het kennummer van de afgebeelde boeken en aanvullingen is K2638.

Aanvullingen op het leerboek

De politieman moest er op toezien dat ook de verordeningen door de bezetter uitgevaardigd, werden uitgevoerd.

In de aanvullingen staan wijzigingen en aanvullingen op de Leerboeken en voor de Politie van belang zijnde verordeningen en besluiten, uitgevaardigd gedurende de bezetting van ons land die niet aansloten op de in het Leerboek opgenomen wetten.

De politieagenten werden opgeleid 'nacht Deutscher schnitt'. Ze kregen een militaire opleiding, zou je kunnen zeggen. In 1942 werd het hier boven afgebeelde zakboekje uitgegeven met daarin onderwerpen zoals: geweergrepen, eerbewijzen, het aan rotten zetten der geweren, rijwielexercitie en 'commando's bij het vuurpeloton bij een begrafenis met eerbetoon'.

Op 14 december 1942 brengt Seyss Inquart zijn Verordening Organisatie Politie (VOP) uit. Daarin bepaald hij dat de politie een aangelegenheid is van staatszorg, uitgeoefend door staatsinstanties. De staatspolitie wordt voor de begroting als een zelfstandige organisatie aangemerkt. De gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Haarlem, Groningen, Arnhem en Eindhoven krijgen als eerste volledig doorgevoerde staatspolitie. De burgemeester verliest het gezag hierover. Dat gezag gaat over naar een 'Politiepresident'. De politiepresidenten van Amsterdam, Rotterdam, Eindhoven, Arnhem en Groningen zullen als 'gewestelijk politiepresident', fungerend directeur van politie, gaan optreden.

Op 1 maart 1943 was een reorganisatie van de politie van kracht geworden. De naam "marechaussee" verdween als zodanig. Er werd nu gesproken van 'Staatspolitie'. Ook de rangen kregen andere benamingen en het uniform veranderde. De kepi werd vervangen door een platte pet en de uniformjas kreeg een platte kraag.

Portretfoto van een hoofdwachtmeester van de Nederlandse Staatspolitie, periode 1943-1945.

Kameraadschapsbond van de Nederlandse Politie

Opgericht op 19 juli 1940. Dit was de enige erkende vereniging van Nederlandse politie-ambtenaren. Het doel van deze Bond was:

1. Te dienen en te behartigen de belangen van de leden en hun gezinsleden, op cultureel en sociaal gebied.

2. Te bevorderen de kameraadschap en het saamhorigheidsgevoel tussen allen, die tot de Nederlandse politie behoren.

3. Mede te werken aan de verheffing van de Nederlandse politie op vakkundig gebied.

Het boekje "Kameraadschapsbond der Nederlandsche Politie" met daarbij de "Algemeene wenken".

Bij de politie en marechaussee werden de oude legerhelmen met plaat doorgebruikt. Wel werden de helmen zwart geverfd.

De politietroepen gebruikten soms kraaienpoten bij wegversperringen. Ook na de Tweede Wereldoorlog zijn ze nog gebruikt. Dit vooral om smokkelaars te bestrijden die actief waren in de grensstreken. De kraaienpoten die daarbij werden gebruikt, zijn gemaakt bij de Hembrug. Daarnaast waren er vele andere metaalbedrijven die ze produceerden.

Boven: Zinken clichés van de politie Rotterdam, 1944, waaronder een cliché met de handtekening van de waarnemend gewestelijke president J.J. Boelstra.

Op 24 juli 1942 kwam er een verordening van de president van de Kultuurkamer, Goedewaagen, het Advertentiebesluit geheten: Advertenties behoorden zakelijk, zonder kennelijke overdrijving of misleiding te zijn en mochten niets bevatten, dat er toe kon leiden, de belangen of het streven naar gemeenschap van het Nedrlandse volk, zijn cultuur of economisch leven te verzwakken, of de godsdienstige gevoelens van anderen te kwetsen. De secretaris-generaal kon nadere voorschriften vaststellen in het belang van de volksvoorlichting.

Het OZO motief (Oranje Zal Overwinnen) mocht niet in advertenties voorkomen. Dus niet: "Onze Zuurkool is Overheerlijk", of "Onze Zuurkool is Op". Zowel tegen de opstellers van zulke advertenties als tegen de directies van de bladen die ze plaatsten, zou worden opgetreden.

Vreemde advertenties in de krant werden gezien als "grober Unfug" en zouden niet worden geduld. De krant zou zwaar worden gestraft wanneer dergelijke dubbelzinnige advertenties toch zouden worden gepubliceerd.

"Referent fur Volksaufklarung und Propaganda".

Vanaf begin 1941 ging er bijna wekelijks een brief van de hoofdcommissaris van politie naar houders van leeszalen uit, met een lijst van de door de Befehlshaber der Sicherheitspolizei en de S.D. verboden boeken, drukwerken en geschriften. De verboden boeken moesten worden ingeleverd bij de recherche.

De Duitsers contoleerden de kranten, tijdschriften, radio etc. Kritiek werd niet geduld, alles wat het beeld van de Duitser als groot Germaanse strijder zou aantasten viel onder de censuur. Vaak was één zinnetje al voldoende om een boek uit de handel te doen nemen. Zo was van nationaal socialistische zijde de banvloek uitgesproken over één van de geschiedenisboekjes van De Jongh en Van Poelje, omdat daarin beweerd werd, dat de oude Germanen in beestenvel gekleed gingen. Ook het boek "De zoon van Dik Trom" van C. Joh. Kieviet was verboden, omdat daarin jongens in een sneeuwgevecht gewikkeld, elkaar "Leve de Koningin" en "Weg met de Duitsers" toeriepen.

Lijst van de door de "Befehlshaber der Sicherheitspolizei und der S.D." verboden boeken. De lijst werd regelmatig bijgewerkt. De verboden boeken enz. moesten een elke circulatie worden onttrokken.

Regelmatig verscheen er een z.g. opsporingsregister met daarin naam, geboortedatum en reden waarom een persoon aangehouden moest worden.

Deze NSB omroep werd al op 20 juni1940 opgericht, maar tot een uitzending zou het nooit komen. Ondanks het feit dat de 'Nationale Omroep' tienduizend leden wist te registreren, moest men begin 1941 het plan laten varen en werd de NSB omroep opgeheven.

'Wij van den Omroep' was het personeelsorgaan van de Nederlandsche Omroep. Dit maandblad was een 100% NSB blad. Op de omslag de leeuw van de Nederlandsche Omroep die met de linker klauw zeven pijlen bundelt.

Wij van den Omroep, januari 1942, groot exemplaar en juni 1944.

Op 19 december 1940 werd bepaald dat iedereen een luistervergunning diende aan te vragen, en met ingang van 1 januari 1941 een luisterbijdrage aan de P.T.T. moest worden betaald van negen gulden per jaar, die de vrijwillige bijdragen aan de omroepverenigingen ging vervangen. Alleen een luistervergunning welke voorzien was van het voorgeschreven aantal zegels of waaraan gehecht was het bewijs dat de verplichte bijdrage door middel van de postcheque- en girodienst werd overgemaakt, gaf de houder van de ontvanginrichting de bevoegdheid om de uitzendingen van de radio omroep te ontvangen.

Voor een luistervergunning kon worden betaald d.m.v. luisterzegels. Deze radiozegels moesten geplakt worden op de daarvoor bestemde plaats aan de achterzijde van de luistervergunning.

'Programmablad van den Nederlandschen Omroep'

Directeur generaal van de Nederlandsche Omroep was de NSB'er

Philips radio, type 535 uit 1935.

Mensen die hun radio inleverden kregen een nietszeggende ontvangstbewijs.

Op 13 mei 1943 besliste Rauter dat alle ontvangsttoestellen verbeurd werden verklaard. Alleen Duitsers, NSB'ers en verwanten van frontstrijders mochten hun toestel houden. De roep om inbeslagneming loopt parallel met de Duitse politieke en militaire nederlagen. De eerste actie in april 1941 viel kort na de Februaristaking, de tweede in de herfst van 1941 na het vastlopen van de Duitse zomeroffensief voor Moskou. Vanwege de april/mei staking, de reactie op het opnieuw in krijgsgevangenschap voeren van de dienstplichtige soldaten van mei 1940 werden vanaf mei 1943 opnieuw radio's in beslag genomen. Al sinds juli 1940 was het verboden naar Buitenlandse zenders te luisteren, met de confiscatie van de radio's gaf de bezetter in feite toe dat de bevolking massaal naar Radio Oranje en de BBC luisterde inplaats van naar de gelijkgeschakelde Hilversumse zenders.

Bij de uitvoering van deze maatregel werd gebruik gemaakt van de hulpvaardigheid van de P.T.T. , die de verplichte luisterbijdrage heeft ingevoerd en zodoende vrij nauwkeurig op de hoogte was van de adressen van eigenaars van een radio. De lijsten waarop deze waren vermeld, werden aan de Duitse autoriteiten doorgespeeld waardoor het bijzonder riskant was een radio achter te houden.

De moffenzeef was een zelfbouwantenne gemaakt van hout en ijzerdraad met behulp waarvan het effect van de Duitse stoorzenders kon worden verminderd.

Het apparaat werd geplaatst tussen de antenne van de radio en het ontvangsttoestel zelf, het zeefde de stoorsignalen weg die door de bezetter werden uitgezonden zodat de BBC beter kon worden ontvangen.

Wie zijn toestel mocht houden in 1943, moest wel de lange en korte golf door een radio handelaar onklaar laten maken en daarna door de P.T.T. laten verzegelen; anders was men nog in overtreding. Alle toestellen, die na 1940 waren gekocht, moesten bij de radiohandelaren worden geregistreerd en de Duitsers konden daar nagaan, wie een toestel in huis had. Zij hebben dat - voor zover wij dat weten - nooit gedaan, maar wie wist dat van tevoren.

Van deze plaquette in gips zouden er zo'n 600 zijn geproduceerd volgens onbevestigde bron.

De beeldhouwer H.J. Etienne uit Delft, kreeg de opdracht om een bronzen plaquette te ontwerpen die aan de BBC en, in ruimere zin, aan het gehele Engels volk, zou getuigen van de erkentelijkheid van het Nederlandse volk voor de geestelijke kracht die van de BBC is uit gegaan door haar sterk optimistische houding. Het ontwerp, in gips vervaardigd, stond opgesteld in de etalage van de kunsthandel van Bokhoven, Wijnhaven 13 te Delft. De voorstelling is deze: een geboeide mannenfiguur, die de blik op het Westen gericht houdt heeft als relief de kaart van Nederland. Hij ziet naar het Westen en luistert naar de bemoedigende woorden, die de BBC uitzendt. Daaronder de tekst:

Aan de British Broadcasting Corporation

Voor levensmoed en troost aan de Nederlanden geschonken

-Hope shortens all journeys by sweetening them-

Het initiatief voor deze plaquette ging uit van het Landelijk Comité "Nederland dankt de BBC". De ontwikkeling van de plaquette was in 1946. Verkleinde replica's werden aangeboden aan personen die tijdens de oorlog via de BBC het Nederlandse volk hadden toegesproken.

Duitse troepen in Nederland

E.M.A.A. - Ersatz Marine Artillerie Abteilung

Geformeerd op 26 augustus 1939 te Emden. Na de inval van de Duitsers in Rusland verdwenen de SS eenheden uit de kazerne in Assen. Ervoor in de plaats kwamen mariniers - in opleiding - van de E.M.A.A. Als iedereen aanwezig was betrof het zo'n 2500 man. Ze hielden oefeningen op Ameland, maar ook in de stad Groningen. Ook bemande dit onderdeel o.a. het Marineseezielbatterie Hors (Südbatterie) op Texel. Deze batterij werd ook wel Batterie Texel Süd genoemd. Van de 6e Ersatz Marine Artillerie Abteilung waren twee compagnieën in de kazerne van Assen gelegerd. Begin 1944 werd de E.M.A.A. veranderd in een zeemilitie onder de naam Schiffsstammabteilung, afgekort als S.St.A.

De Marine Flak Abteilung 256 werd gestationeerd in Delfzijl, bij de Marine Flak Regiment 6. Dit regiment stond onder bevel van de Küstenbefehlshaber Deutsche Bucht. De afdeling 256 bemande zware luchtdoelbatterijen in de omgeving van Delfzijl.

Bij Nansum, Delfzijl, Termunten (Fiemel) en in de Carel Coenraadpolder stonden luchtdoelbatterijen opgesteld als onderdeel van het Duitse luchtverdedigingssysteem. In Nansum zat het commando van waaruit leiding werd gegeven aan de Flak batterijen.

Het zware geschut van Batterie Termunten bij Fiemel was voorzien van vier keer 128 mm geschut en was enig in zijn soort in Nederland. Het was daarmee namelijk het zwaarste geschut in Nederland.

Op Duitse bodem stond echter nog zwaarder geschut. Op het Duitse waddeneiland Borkum stond Batterie Coronell. Deze batterij kon 28 cm granaten afvuren waarmee zelfs Appingedam nog zwaar werd getroffen tegen het einde van de oorlog.

Marine Flak Abteilung 216

De Marine Flak Abteilung 216 werd op 26 augustus 1939 op Borkum opgesteld. Het bestond uit de "Flak- en Sperrbatterijen": Moldedüne; Ostland; Steernklipp en het vliegveld.

In 1941 werd deze afdeling versterkt tot 7 compagnieën. Er kwam een compagnie schijnwerpers bij en er kwam een "Flak- und Sperrbatterie" Schiermonnikoog.

Afgebeeld een lijstje met een achter glas geschilderde voorstelling van het eiland Borkum met de oude vuurtoren en de emblemen van de verschillende compagnieën.

Souvenir - herinneringsborden van Makkum Tichelaar, uitgereikt aan officieren van de Kriegsmarine, gestationeerd in Noord Nederland, ongv. 1941.

Een jongen gaat naar de Marine

'Een schets van het leven in den dienst bij de

tegenwoordige Duitsche oorlogsmarine'

Ook Nederlanders werden opgeroepen om dienst te nemen bij de Kriegsmarine en op te trekken tegen de oude vijand: Engeland! Van de afgebeelde folders zijn ook affiches uitgegeven.

'Soldatenzeitung der 20.Schiffsstammabteilung'

Ede, 25 augustus 1941

'Soldatenzeitung einer Schiffsstammabteilung'

Ede - Jan Willem Friso Kazerne

Portret Kriegsmarine man

Marine Hafen Abteilung Rotterdam

De Marine Hafen Abteilung Rotterdam werd in augustus 1940 geformeerd voor de verzorging en begeleiding van de bemanningen van de daar liggende "Seelowe" vaartuigen. Operatie "Seelowe" was de code naam van de plannen voor de invasie van Engeland. In een aantal havens aan de Noordzee en langs het Kanaal werden hiervoor voorbereidingen getroffen. Vanuit deze haven zou het transport van materiaal en manschappen plaatsvinden. In de haven werd er ook geoefend met speciaal gebouwde landingsvaartuigen, vaak omgebouwde binnenschepen die van Nederlandse schippers waren gevorderd.

Een invasie is er niet gekomen; de vaartuigen met bemanning werden vanaf september 1944 vooral ingezet bij de verzorging en verplaatsing van hun troepen in de monding van de Schelde.

Bord Rustungsinspektion Niederlande

K.M.D. Kriegs Marine Dienststelle

Het bord hiernaast werd uitgereikt aan het personeel van de K.M.D. - Kriegsmarinedienststelle Rotterdam.

De Kriegsmarinedienststelle regelde onder andere de huisvesting en verzorging van het marine personeel. De Dienststelle kreeg ook het tijdelijk beheer over gevorderde Nederlandse binnenvaartschepen.

Bierpul 16. Schiffsstammabteilung

Bergen op Zoom - Roosendaal

Bierpul Marine Flak Abteilung 810

Propagandaboekje voor de Kriegsmarine.

"Uitgegeven in opdracht van het Oberkommando der Kriegsmarine".

Bierpul Marine Hafen Abteilung

"Kriegsmarine Weihnachten 1941"

16. Schiffsstammabteilung

De 16. Schiffsstammabteilung werd in juni 1940 in Gotenhafen gevormd uit de 6. Schiffsstammabteilung. In augustus 1940 werd de standplaats van dit onderdeel Bergen op Zoom en Rosendaal.

Amsterdam Weihnachten 1941

2 bierpullen voor de Duitse 'toerist' in Amsterdam, afbeelding van een molen en op de andere een woning met trapgevel. Er bestaat nog een soortgelijke bierpul maar dan met de afbeelding van een zeilboot.

Deutsche Zeitung in den Niederlanden

De spreekbuis van de Duitsers in Nederland was de Deutsche Zeitung in den Niederlanden. Dit dagblad verscheen op 5 juni 1940 voor de eerste keer en kwam met Nederlandse hulp tot stand. De krant werd, zij het aanvankelijk met tegenzin, gedrukt en verspreid door De Telegraaf.

Een brief met als onderwerp; een proefabonnement op de 'Deutsche Zeitung in den Niederlanden'.

Getekend: Biedermann.

Bodemvondst SS helm.

Van vrijdag 13 april tot en met 16 april 1945, vier dagen en drie nachten lang, werd er gevochten om de stad Groningen. De bevrijders, de Canadezen, moesten het opnemen tegen voornamelijk Belgische en Nederlandse SS'ers en troepen van de Grüne Polizei. De binnenstad werd grotendeels verwoest en ook elders in de stad, aan de Singels en tussen de Coehoornsingel en Raamstraat, werden panden vernietigd. In dit gebied werd de afgebeelde helm gevonden, ver na de oorlog, bij de aanleg van een parkeergarage. De helm is in goede staat, nog compleet met binnenring. Van de beide 'decals' is alleen nog een beetje kleur overgebleven.

Uit naam van Fritz Schmidt werd het boekje "Der Wehrwolf" van Hermann Löhns uitgereikt aan de Duitse troepen in Nederland naar aanleiding van de verjaardag van Adolf Hitler.

Toeristisch Nederland

Er werd alles aan gedaan om de Duitse soldaat zich thuis te laten voelen in Nederland. Om die reden werden er b.v. boekjes uitgegeven met toeristische informatie over Nederland. Had de soldaat verlof, dan ging het natuurlijk naar de bezienswaardigheden: Een dagje Amsterdam, naar de bollenvelden, het strand van Scheveningen etc. Voor de Duitse soldaat was het natuurlijk, zeker in het begin van de oorlog, geen straf om in Nederland gestationeerd te zijn. Alles beter dan vechten aan het Oostfront.

Das gesicht der Niederlande.

"Im Auftrach des Reichskommissars für die besetzten Niederländischen Gebiete Reichsminister Dr. Seyss Inquart bearbeitet und herausgegeben von SS Obersturmführer Ernst Leutheusser, Sonderreferent für Truppenbetreuung des Reichskommissars".

Twee boekjes met dezelfde titel, alleen met een andere omslag. De boekjes zijn verder nagenoeg identiek aan elkaar. Het boekje links, is gedrukt in Berlijn en was bedoeld voor de Duitse troepen in Nederland.

Het boekje rechts is gedrukt in Den Haag en werd uitgereikt aan Duitse soldaten die gewond in het ziekenhuis lagen. In dit boekje is een handgeschreven boodschap van Seyss Inquart afgedrukt. Er staat:

Dieses Buch soll Anregung und

Ablenkung bieten und eine Erin-

nerung an opfervollen Einsatz

Auf baldige Genezung!

Sag's auf Niederländisch

Woordenboek Duits - Nederlands en Nederlands - Duits.

Die Niederlande in Deutscher Sicht.

Een fotoboek met als onderwerp het Nederlandse landschap, oude gebouwen en Nederlanders in klederdracht. In feite een VVV boekwerk.

De drie laatste foto's laten achtereenvolgens een stormster (Jeugdstorm) zien; vlaggenparade op het Hagespraak terrein in Lunteren (NSB) en een groep Nederlandse SS'ers in het opleidingskamp van de SS divisie 'Wiking' in Sennheim.

Die Niederlanden Deutsch gesehen: touristische reisleider, uitgegeven door Kraft durch Freude.

Wass jeder Deutsche in den Niederlanden wissen muss. Een snelcursus Nederlandse taal.

Een soldaat van de Luftwaffe heeft een foto in kleur van zich laten maken

bij een filmstudio in Amsterdam, Kalverstraat

Zwischen Ems und Schelde

Een boekje waaraan soldaten van de Luftwaffe hebben bijgedragen. Hierin staan afbeeldingen van tekeningen, schilderijen, beeldjes en foto's gemaakt door de soldaten zelf. Met o.a. een verhaal over de inval in Nederland.

Luftwaffe kaarslantaarn/Unterkunftslanterne.

Een veel voorkomende kaarslantaarn. Aan de onderkant gemerkt met de Luftwaffe adelaar met hakenkruis. Links van het hakenkruis staat; "Fl" en rechts van het hakenkruis staat; "UV" d.w.z. Flieger Unterkunft Verwaltung. Producent GIBE, 1941.

Nacht Jagd Geschwader Holland

Door het gebrek aan grondstoffen en grote vraag naar gebruiksvoorwerpen kwamen vindingrijke medewerkers van bedrijven op het idee om het nog ruimschoots voorhanden zijnde oorlogsmateriaal te gebruiken.

Trechter gemaakt van een gasmaskerfilter.

Tegel Westraven. Luftgau Nachrichten Regiment Holland.

Afgebeeld het grote embleem van Nachtjagdgeschwader - 1 NJG. Het kleinere embleem is dat van de Luftnachrichtentruppe, deze maakte deel uit van de Nachtjagdgeschwader.

Radar- en peilstations werden bijvoorbeeld bemand door de Luftnachrichten afdeling.

Bodem-, schuur- zoldervondsten, sporen van de Tweede Wereldoorlog vindt men nog steeds.

Hiernaast: Duitse M42helm, signaalpistool LP42 met signaalpatronen.

Boven, van links naar rechts;

Melkkan met tuit gemaakt van een gasmaskertrommel.

Beker gemaakt van een granaathuls.

Melkkan met hengsel gemaakt van een granaathuls.

Kan met oor gemaakt van de huls van een Panzer Abwehr Kanon.

Na de bevrijding zijn in Nederland massa's helmen blijven liggen. Soms werden die als souvenir meegenomen naar huis of er werd een groot gat in de grond gegraven waar alles gewoon in werd gedumpt. Ook werden helmen vanwege de schaarste ook wel hergebruikt als po, bloempot, vergiet en strontschep bijvoorbeeld.

Bij de BK fabrieken zijn grote hoeveelheden helmen vermaakt tot po's en vergieten om verkocht te worden bij de HEMA.

Boven, in Duitsland vervaardige vergieten van helmen.

Een tot melkbus vervaardigde Duitse gasmaskertrommel.

Waterschep en bloempot

Gemerkt: A.M. (Air Ministry), 1942

Deze ontsnappingsbijl werd gevonden in het wrak van een Engelse bommenwerper op of in de buurt van Fliegerhorst Venlo. Zo'n bijl zat o.a. in elke Lancaster bommenwerper en kon bij een noodlanding goed van pas komen om een weg te kunnen banen door stroomkabels en/of een opening te maken naar buiten toe.

Escape - evasion map

Escape/evasion kaart

Voor vliegtuigbemanningen was er een escape map, een landkaart op zijde. Kwam de bemanning onverhoopt in bezet, vijandelijk gebied dan was het zaak om een veilig heenkomen te zoeken. Soms was er een vluchtroute bekend of een veilig adres om te kunnen ontsnappen c.q. uit handen van de vijand te blijven. Een kaart was dan van levensbelang. Een kaart van papier zou, wanneer het in water terecht zou komen onbruikbaar worden, vandaar dat zo'n escape kaart op zijde is gedrukt. Afm. +- 73 x 73 cm.